Thursday 22 May 2014

بوقتي٢ سجارە توليسن جاوي

 باتو برسورت ترڠݢانو ﴿1303 م ﴾
باتو برسورت ترڠݢانو اداله ڤراسستي ترتوا دالم توليسن جاوي کلاسيک يڠ دتموءي د نݢري ترڠݢانو. دڠن ڤنموان اين، ترڠݢانو منجادي نݢري يڠ ڤاليڠ اول منريما کداتڠن إسلام د سمننجوڠ تانه ملايو، ياٴيت سبلوم تاهون  1326 م اتاو1386 م. چاتتن ڤد باتو برسورت اين منونجوقکن اي دتوليس ڤد هاري جمعة 22  فيبرواري 1303 ماسيحي برساماءن  4 رجب 702 ه ﴿منوروت کاجين سيد محمد ناقيب العطاس﴾


باتو يڠ دأڠݢرکن براوسيا لبيه  700تاهون اين تله دتموٴي برلومڤور دان سڤاروە تڠݢلم سلڤس بنجير سوروت دتبيڠ سوڠاي ترست، کامڤوڠ بولوە، کوالا برڠ، هولو ترڠݢانو ڤد تاهون 1899م. ڤندودوق کامڤوڠ مميندهکن باتو اين کتڠݢ سوراو دکامڤوڠ ترسبوت کران ساءيزڽ يڠ بسر دان ايلوق اونتوق دجاديکن الس تمڤت ممباسوە کاکي سبلوم ناٴيق کسوراو.
سأورڠ ڤنياݢ دري رياو-ليڠݢ، سيد حسين بن غولم البخاري برسام اڠکو ڤڠيرن انوم يڠ سيڠݢه اونتوق منونايکن سمبهيڠ دکامڤوڠ ترسبوت، منجومڤاءي باتو اين کتيک بلياو ممباسوە کاکي دتڠݢ سوراو ايت.

باتو نيسن ڤرماتڠ ڤاسير ڤاهڠ
باتو نيسن ڤرماتڠ ڤاسير ڤاهڠ دتموءي ڤد بولن جون 1953 م.


باتو نيسن اين دتموءي د کامڤوڠ ڤرماتڠ ڤاسير نناسي ڤکن ڤهڠ .باتو نيسن ترسبوت دهياسي دڠن القراءن دان ڤويسي عرب. ڤد باتو نيسن ترسبوت جوݢ ترداڤت چاتتن تاريخ کماتين سي امڤوڽا باتو نيسن ترسبوت ياٴيت برتاريخ ڤد هاري رابو،  14 ربيع اول 419 ه.



باتو نيسن مقام شيخ عبدالقادر ابن حسين شاە اليره برتاريخ 904 ماسيحي

ڤنموان مقام شيخ عبدالقادر ابن حسين شاە اليره برتاريخ 904 م د لڠݢر، کدە منيمبولکن ڤلباݢاي ڤرسوٴالن کران دتعريفکن سباݢاي سأورڠ ݢورو اݢام مڠاجر سکوله ڤوندوق سهاج .

سبلوم ايت دمقام بݢيندا دکمبوس باتو نيسنڽ اوليه واريثڽ اݢر تيدق دجومڤاءي ڤنجاجه تاي. ترداڤت توليسن جاوي يڠ دݢوناکن ڤد باتو نيسن ترسبوت. تاريخ يڠ جاٴوە لبيه اول ڤد باتو نيسن اين ممبوقتيکن بهاوا إسلام برمولا دکدە دان ترسيبار ک نوسنتارا ملالوٴي ڤمرينتهڽ يڠ توروت مڠانوتي اݢام اسلام. راماي ݢنراسي لاما دکدە يڠ براوسيا سکيتر70 تاهون مڠتاهوٴي بهاوا کدە دهولوڽ اداله سبواە نݢري يڠ بسر، دسبوت مريک سباݢاي کدە توا. ججاهنڽ لبيه جاٴوە کاوتارا، بوکنڽ ستاکت د بوکيت کايو هيتم سڤرتي هاري اين. ترداڤت توليسن جاوي يڠ دأوکير ڤد باتو نيسن ترسبوت.


بوقتي برچيتق

سورت خبر جاوي ڤرانکن

جاوي ڤرانکن مروڤاکن سورت خبر ملايو يڠ ڤرتام دتربيتکن دمليسيا دان ايندونيسيا. 
سورت خبر اين دچيتق دسيڠاڤورا دان مڠندوڠي ارتيکل مڠناٴي نݢري٢ سلت، جوهور، سلاڠور، کدە، دان جوݢ بروناي سرتا لابوان ترماسوق جوݢ بريتا٢ ريڠکس مڠناٴي حال٢ يڠ برلاکو ددالم دان دلوار نݢارا تراوتام دجاوا، سومترا دان کڤولاوان٢ يڠ بردکتن. جاوي ڤرانکن مروڤاکن سورت خبر يڠ ترتوا دالم کومڤولن سورت خبر دارکيب نݢارا. کلوارن تراولڽ اد دالم سيمڤنن ارکيب نݢارا مليسيا ﴿انم﴾، برتاريخ تاهون 1888 م.


مجله سولوه ملايا

سولوه ملايا اداله مجله ليدە راسمي ڤي.كي.ايم.ايم. مجله ترسبوت دتربيتکن اتس کرجاسام ݢولوڠن ناسيوناليس، سوسياليس، اݢام، دان کومونيس ڤد ماس امان، ياٴيت سلڤس ڤرڠ دونيا کدوا سهيڠݢ ضرورة 1948 م.

مجله ترسبوت دتوليس دڠن مڠݢوناکن حروف٢ جاوي کلاسيک. مجله اين دبياياٴي سڤنوهڽ اوليه اورݢانيساسي بهاݢين ملايو ڤي.كي.ايم.ايم. عبدالله سي.دي ڤرنه منچريتاکن سديکيت تنتڠ ڤنربيتن مجله سولوه ملايا ددالم ميموءيرڽ، زمان ڤرݢرقن سهيڠݢ 1948 م.

















قاعده ڤڠاجرن دان ڤمبلاجرن يڠ بركسن

اد دوا ڤركاتان يڠ همڤير-همڤير سام مقصودڽ دڠن قاعده دان اي ميمڠ ترڬولوڠ دالم قاعده جوڬ، ياءيت تيكنيك دان ڤندكتن. موك سون سڠ ﴿1992﴾ مڠاتاكن ڤندكتن اياله چارا مندكتي سسواتو مات ڤلاجرن. ياءيت چارا باڬايمان سواتو مات ڤلاجرن دأجر برداسركن أوبجيكتيفڽ. جادي اي مروڤاكن ساتو سيت تيوري يڠ سيستيماتيق. قاعده ڤولا اياله ساتو سيري تيندقن يڠ سيستيماتيق دڠن توجوان مچاڤاي أوبجيكتيف ڤلاجرن دالم جڠك ماس ڤينديق. قاعده مڠاجر اياله چارا مندكتي سسواتو أوبجيكتيف ڤلاجرن دڠن لڠكه ڤڽامڤاين يڠ ترسوسون ﴿موك سون سڠ 1992﴾. مانكالا تيكنيك ڤولا اياله كماهيرن ڬورو دالم ڤڠلولاءن دان ڤلقسانأن قاعده مڠاجر دالم سسواتو اكتيۏيتي ڤڠاجرن دان ڤمبلاجرن. مڠيكوت عزمن وان چيق ﴿1987﴾ تيكنيك ايت اڤ يڠ دليهت دالم بيليق درجه. كالاو ڬورو مڠاجر بهاس دڠن مڠڬوناكن الت-الت كومونيكاسي چڠڬيه دالم معمل بهاس، مك ايت ساتو تيكنيك. سكيراڽ سأورڠ ڬورو ڤنديديقن اسلام مڠاجر ڤلاجر مڠحفظ القر`ان دڠن مندڠر باچان دالم ڤيت كاسيت، مك اين دكاتاكن تيكنيك.

شريفه علويه الساڬوفف ﴿1986﴾ مڠاتاكن بهاوا قاعده مڠاجر اياله ڤرايدرن كأره ساتو توجوان ڤڠاجرن يڠ تله درنچڠكن دڠن تراتور. حسن لڠڬولوڠ ﴿1981﴾ ڤولا مڠاتاكن بهاوا قاعده ايت سبنرڽ برمقصود جالن اونتوق منچاڤأي توجوان. جادي، اڤ سهاج چارا يڠ ڬورو لاكوكن اونتوق ممبري فهم كڤد ڤلاجر باڬي منچاڤأي اوبحيقتيف ڤعاجرن,مك ايت اداله قائده.  
 مڠاندوڠي لڠكه-لڠكه يڠ ترسوسون دان دالم تياڤ-تياڤ لڠكه ايت ڤولا ممڤوڽاءي كماهيرن دان لاتيهن يڠ ترانچڠ. ڤدڽ، قاعده مڠاجر بوكنله توجوان اوتام ڤڠاجرن، تتاڤي اي مروڤاكن وصيلة، ايايت ساتو جالن اونتوق منچاڤأي اوبجيكتيف ڤڠاجرن. 


        دمكين جوڬ دڠن حسن لڠڬولوڠ ﴿1981﴾ مڠاتكن بهاوا قاعده ايت سبنرڽ برمقصود جالن اونتوق منچاڤأي توجوان. جادي اڤ سهاج چارا تيندقن دان اكتيۏيتي يڠ دلاكوكن اوليه ڬورو اونتوق ممبري فهم كڤد ڤلاجر باڬي منچاڤأي أوبجيكتيف ڤڠاجرن مك ايت اداله قاعده، والاو ڤون اي تيدق ممڤوڽاءي نام-نام خاص، سڤرتي يڠ دباوا اوليه شريفه علويه، اتن لوڠ ﴿1981﴾ دان لاين-لاين.
برداسركن كڤد اين برمعنى تيدق اد ساتو قاعده يڠ ترباءيق اونتوق سموا مات ڤلاجرن باڬي سموا ڤلاجر دالم سموا كادأن . قائده هاروس بروبه مڠيكوت كادان
 ماس، تمڤت دان ڤلاجر. دڠن دمكين، ڬورو هاروس ڤنداي مميليه قاعده يڠ باءيق، يڠ سسواي دڠن كادأن ماس، تمڤت دان ڤلاجر 

الكايلني ﴿1986﴾ مڽناراا سديكيت ڤندوان كڤد ڬورو سبلوم مڠاڤليكسي سسواتو قاعده ڤڠاجرن، انتاراڽ اياله:
 
 .قاعده مستيله سچوچوق دڠن توجوان دان متلامت ڤلاجرن
  .1
 قاعده مستي سجاجر دڠن أوبجيكتيف ڤلاجرن يڠ  .2
هندق دچاڤاي
 .قاعده جوڬ هاروسله سسواي دڠ طبيعة ﴿ناتوري﴾ ڤلاجرن
 .3
يڠ دأجر
 
.
 قاعده مستي سيڤدان اتاو ستارا دڠن عمور ڤلاجر  .4
   .قاعده ايت مستيله يڠ بوليه اتاو ممڤو داڤليكسي اوليه ڬورو
 .5
.
 ممڤوڽاءي ماس يڠ چوكوڤ اونتوق مڠاڤليكسيكن قاعده  .6
بكنأن
 
اد
 . قاعده يڠ دڤيليه مستيله سسواي دڠن كموداهن يڠ  .7

ان-نسهماي ﴿1980﴾ منچادڠكن سوڤاي ڬورو مميليه قاعده يڠ بوليه ممبري كسن يڠ مندالم بوكن سهاج كڤد كفهمن ڤلاجر يڠ دأجر، ماله يڠ ممبري كسن كڤد جيوا دان مڽنتوه ڤراسان ڤلاجر. دڠن چارا اين ڤلاجر اكن ممبري تومڤوان يڠ ڤادو دان داڤت مڠيڠاتي ڤلاجرن دڠن لبيه چڤت دان برتاهن لبيه لاما. اونتوق منچاڤأي حسرت اين ڬورو هاروسله ڤنداي مميليه ڤندكتن يڠ سسواي دان تيكنيك يڠ مناريق دان دتمبه ڤولا دڠن باهن بنتو مڠاجر ﴿ببم﴾ يڠ چڠڬيه دان مناريق
قاعده ڤڠاجرن يڠ باءيق اياله يڠ ممڤوڽاءي لڠكه-لڠكه دان ستراتيڬي يڠ ترسوسون سرتا أوبجيكتيف يڠ تڤت دان بوليه دچاڤاي. د سمڤيڠ ايت، متلامت يڠ هندق دتوجو جوڬ مستيله ترڠ دان جلس. ستراتيڬي ڤڠاجرن اياله ساتو يڠ ساڠت ڤنتيڠ دالم ستياڤ اكتيۏيتي ڤڠاجرن دان ڤمبلاجرن.

 چوڠيلوسي ﴿1992﴾ منچادڠكن بهاوا ستياڤ ڤڠاجرن هاروس ترلبيه دهولو دسدياكن رانچڠنڽ دان دالم رانچڠن ڤڠاجرن اين هاروس ممڤوڽاءي ڤركارا-ڤركارا برايكوت، ايايت
 توجوان عام
  .1
.
 أوبجيكتيف ڤلاجر.2
.
 لڠكه-لڠكه ڤڠاجرن يڠ مڠاندوڠي اكتيۏيتي-اكتيۏيت  .3
ترتنتو اونتوق منولوڠ ڤلاجر منچاڤأي أوبجيكتيف ڤلاجرن
 
 .
 ڤرلو اد ماكنيسما اونتوق ممنتاو كماجوان ڤلاجر .4
ڤنيلاين اونتوق مڠوكور ڤنچاڤيان ڤلاجر..5

تيڬ ڤركارا اين دان جوڬ لڠكه-لڠكه يڠ دكموكاكن سبلوم اين مروڤاكن اساس ڤڠاجرن يڠ بركسن، د سمڤيڠ ڤڠتاهوان يڠ ڤاتوت اد ڤد ڬورو. لڠكه-لڠكه اين دسوسون دمكين روڤا اونتوق منجاديكن ڤڠاجرن دان ڤمبلاجرن سسواتو يڠ مناريق دان بركسن. اين يڠ دكاتاكن ڤڠاجرن يڠ بركسن ﴿ايففيچتيۏ تاچهيڠ﴾.

ڤڠاجرن دان ڤمبلاجرن يڠ باءيق، مناريق دان بركسن تيدق داڤت دوجودكن جك تيدق ممنوهي كريتيريا ترتنتو سڤرتي يڠ دبينچڠكن د اتس. ڬورو يڠ ممڤو منجالنكن ڤڠاجرن دان ڤمبلاجرن يڠ بركسن اين اياله ڬورو يڠ ديديكاسي، ممڤوڽاءي واوسن يڠ جلس دان مڠاجر دڠن ڤنوه سماڠت اونتوق منچاڤأي أوبجيكتيف يڠ ترانچڠ دڠن لڠكه-لڠكه يڠ ترسوسون دڠن مڠڬوناكن ببم يڠ مناريق دان دڠن ڤرڬرقنڽ يڠ چوكوڤ لينچه.

اوليه ايت، ڬورو هاروسله مرنچڠ دڠن چوكوڤ راڤي سبلوم مماسوقكي كلس. اين ترماسوقله ستراتيڬي ڤڠاجرن يڠ مرڠكومي ايسي كندوڠن، أوبجيكتيف يڠ هندق دچاڤاي، ڤندكتن، قاعده دان تيكنيك ڤڽامڤاين، ببم يڠ سسواي دان ڤنيلاين يڠ اكن دجالنكن. ساتو يڠ ڤرلو دايڠتكن اياله تنتڠ ڤنديديقن اسلام اتاو ڤنراڤن نيلاي اسلام. اين جوڬ هاروس درانچڠ دڠن سقسام. ايايت اڤ يڠ هندق دڤسان كڤد ڤلاجر، اڤ نصيحت يڠ اكن دبري، اڤ نيلاي يڠ هندق دتونجوكن سوڤاي ڤلاجر ايكوت دان چونتوهي دان سباڬايڽ. ڬورو هاروس سدر بهاوا مات ڤلاجرن ڤنديديقن اسلام بوكن سهاج اونتوق لولوس ڤڤريقسأن، تتاڤي اونتوق منجادي سأورڠ اسلام يڠ برعمال دڠن اجرن اسلام دڠن چارا يڠ بتول. 


جادي، ڤنكانننڽ اياله ڤڠحياتن اسلام، بوكنڽ ڤڤريقسأن. كالاو ڬورو مڠاجر ترلالو تريكت دڠن اوريانتاسي ڤڤريقسأن، ڬورو هاڽ برجاي مڽمڤأيكن علمو اسلام، تتاڤي ڬاڬل ممبري ڤنديديقن اسلام، ايايت ڬاڬل منديديق انق-انق اونتوق منجادي اورڠ اسلام باڬي مميكول توڬسڽ سباڬاي همبا دان خليفه الله. 


دمكين جوڬ دڠن اصطلاح ڬورو بركسن. اي بوكن سهاج ممبري كسن دالم بيدڠ ڤلاجرن يڠ دأجر، موده فهم دان دمينتي اوليه ڤلاجر، تتاڤي يڠ بوليه منجادي چونتوه كڤد ڤلاجر دري سڬالا اسڤيك ڤرسوناليتي، كران ڤرسوناليتي ڬورو ممڤڠاروهي سيكڤ ڤلاجر ﴿هويتت، 1994﴾. اين ترماسوقله ڬاي برچاكڤ، ككماسن برڤاكاين، ڤڠحياتن نيلاي اسلام، ڤنجاڬان ماس ڤڠاجرن ﴿اڠاڬيمنت تيمي﴾، كتڤتن ماس دالم ستياڤ ڤرجنجين، كعاديلن دالم لاينن دان سباڬايڽ. اين سموا منچرمينكن ڬورو مسلم ﴿الغزالي، 1988; الابراسهي، 1976﴾.


چارا دان ڤندكتن ڤڠاجرن دان ڤمبلاجرن توليسن جاوي

1.تيدق داڤت ممباچ جاوي  دڠن باءيق
انتارا تيندقن ڬورو اياله

1.1 - موريد-موريد يڠ لمه اين ڤرلو د اسيڠكن درڤد كومڤولن موريد-موريد يڠ ڤنداي دان سدرهان.تيندقن اين برتوجوان ممبري كمودهن كڤد ڬورو-ڬورو دالم ڤروسيس ڤڠاجرن دان ڤمبلاجرن.

1.2 . ممبينا باهن بنتو مڠاجر ﴿بي . بي .عيم﴾ . مستيله مناريق مينت موريد-موريد اونتوق بلاجر دان مريك براس ڬمبيرا كتيك بلاجر.اڤابيلا مينت يڠ مندالم ترهادڤ سسواتو مات ڤلاجرن ايت داڤت دسماي دالم ديري موريد-موريد اين,مك ڬورو اكن منموءي لالوان يڠ موده دالم ڤروسيس ڤڠاجرن دان ڤمبلاجرن.موريد اكن چڤت ممهمي دان مڠيڠاتي  ايسي ڤلاجرن يڠ دأجركن اوليه ڬورو.

1.3 . ملاكوكن قاعده لاتيه توبي ايجأن دان باچان ڤركاتاءن – ڤركاتاءن موده.موريد-موريد دكهندقكي مڽبوت سسواتو يڠ دأجركن ڬورو سچارا براولڠ-اولڠ . چونتوهڽ مات ڤلاجرن جاوي، ڤركاتان-ڤركاتان دان كلمة-كلمة ترتنتو ڤرلو دايجا دان دباچ برولڠ-اولڠ اڬر موريد-موريد موده مڠيڠاتي سسواتو ڤركاتان يڠ تله دايجا دان دباچ تادي.

1.4 . قاعده ڤرماءينن بوليه جوڬ دڤركتيككن اوليه ڬورو دالم منجالنكن ڤروسيس ڤڠاجرن دان ڤمبلاجرن باڬي موريد-ميريد يڠ لمه اين.موريد-موريد اين جوڬ لمبت ممهمي سسواتو يڠ تله دأجركن اوليه ڬورو.قاعده ڤرماءينن اين ساڠت سسواي دڬوناكن.ملالوءي قاعده اين موريد-موريد تيدق مراساكن مريك سداڠ بلاجر، مالهن مريك سأوله-اوله سداڠ برماءين.سچارا تيدق سدر مريك اين تله داڤت مڠيڠاتي سربا سديكيت اڤ يڠ تله دأجركن اوليه ڬورو، والاوڤون تيدق سچارا كسلوروهنڽ.نامون سباڬاي سأورڠ ڬورو اكن داڤت مراساءي كڤواسن كران موريد-موريد يڠ لمه اين ، تيدق برادا دالم كادأن يڠ ستاتيك.مالهن تله ڤون بروبه ك اره يڠ لبيه ڤوسيتيف بيار ڤون هاڽ سديكيت.

.1.5 . ڬورو ڤرلو ممولاكن ڤروسيس ڤڠاجرن دان ڤمبلاجرن دڠن سيت ايندوكسي يڠ باڬوس اونتوق مناريق ڤرهاتين موريد – موريد ترهادڤ توڤيق ڤلاجرن يڠ باكل دڤلاجري.ستياڤ موريد يڠ تيدق ممبري ڤرهاتين دالم ڤلاجرن ممڤوڽاءي كاءيتن راڤت دڠن مينت .ڬورو مستي برتيندق بيجق دڠن مميليه قاعده – قاعده ڤڠاجرن دان ڤمبلاجرن يڠ برسسواين اونتوق داڤليكاسيكن دالم بيليق درجه، سڤرتي قاعده ڤرماءينن دان جوڬ قاعده – قاعده يڠ مليبتكن ڤڠڬوناءن الت – الت موزيك دان لاين – لاين، اڬر موريد – موريد اين تيدق براس چڤت بوسن.سلاين ايت موريد – موريد يڠ ليك اين بوليه جوڬ دفوكوسكن تومڤوان مريك ملااوءي قاعده ڤڽوءالن.ڬورو اكن مڠاجوكن سؤالن – سؤالن ترتنتو هاڽ سقدر اونتوق مناريق ڤرهاتين مريك.والاوڤون كادڠ – كادڠ سؤالن يڠ دتاڽ تيدق دجواب..

1.6 . ستنه – ستڠه موريد كورڠ برمينت ترهادڤ مات ڤلاجرن يڠ دڤلاجري.ڬورو هندقله مماءينكن ڤرانن يڠ اكتيف دالم مڠهيدوڤكن سواسان ڤمبلاجرن يڠ مڽرونوقكن سام اد مڠڬوناكن قاعده برچريتا، ماءين ڤرانن دان لاين – لاين

2.باڬي موريد-موريد يڠ لمه دالم ڤنوليسن جاوي، انتارا تيندقن يڠ ڤرلو دأمبيل اوليه ڬورو اياله :
2.1 . ڬورو هندقله مڠڬاريسكن فورمولا ترتنتو اڬر موده دايكوتي اتاو دجاديكن ڤندوان اوليه موريد-موريد.باڬايمان سسواتو فورمولا ايت هندق داڤليكسيكن ترڤولڠله كڤد ڬورو ترسبوت.يڠ ڤستي فورمولا يڠ دبريكن ايت، ممڤو دجاديكن سباڬاي ڤندوان اوليه موريد-موريد دالم ڤنوليسن حروف-حروف جاوي.

مسئله ڤنوليسن جاوي تربهاڬي كڤد دوا بهاڬين ايايت مسئله مڽمبوڠ حروف-حروف جاوي دان مسئله منوكركن توليسن رومي كڤد جاوي.باڬي مسئله مڽمبوڠ حروف-حروف جاوي، ترداڤت ساتو فورمولا يڠ بوليه دڬوناكن ياءيت حروف اليف، دل، ذال، را، زاي، واو دان ۏا.موريد-موريد ڤرلو مڠحفظ حروف-حروف اين، يڠ مان سموا حروف اين تيدق 
بوليه دسمبوڠكن ڤد سبله هادڤنڽ اتاو سبله كاننڽ.مانكالا حروف-حروف لاين سلاءين دري يڠ دسبوتكن تادي، بوليه دسامبوڠ ڤد سبله هادڤن اتاو كانن دان جوڬ ڤد سبله بلاكڠ اتاو كيريڽ.



2.2 باڬي مسئله منوكركن حروف – حروف رومي كڤد جاوي،ڬورو ڤرلو ممبريكن ساتو ڤادنن حروف انتارا حروف – حروف جاوي دڠن رومي.فورمولا اين ساڠت ممبنتو موريد- موريد دالم منوكركن ڤركاتان رومي كڤد جاوي اتاو تيك س رومي كڤد تيك س جاوي.منوكركن تيك س رومي كڤد جاوي لبيه سوكر جك دبنديڠكن دڠن منوكركن تيك س جاوي كڤد رومي.باڬي موريد – موريد يڠ ڤنداي اتاو سدرهان، ميمڠله موده باڬي مريك اونتوق منوكركن تيك س رومي كڤد جاوي.نامون باڬي موريد –موريد يڠ لمه تتڤ سوكر.  

تيوري دان قاعدە توليسن جاوي

تيوري دان قاعدە توليسن جاوي

منوروت امت جوهري موعين ﴿1996 توليسن جاوي تله دݢوناکن اوليه اورڠ ملايو دالم برباݢاي-باݢاي جنيس لاڤڠن دان کݢياتن ڤنوليسن. بهکن اونتوق کسنين جوݢ توليسن اين دݢوناکن، ياٴيت ڤد سني خط باݢي مڠهياسي محراب، د دينديڠ دالم مسجد، باتو نيسن دان سأومڤاماڽ. دالم سجارە ملايو ﴿هاشيم موسى ، 1996 دچاتتکن بهاوا توليسن جاوي تله دݢوناکن اونتوق ڤرکارا برايکوت:نني. ڤراسستي اتاو باتو برسورت. چونتوهڽ ڤراسستي ترڠݢانو يڠ تله دتموٴي د سوڠاين تراسات، کوالا برڠ، هولو ترڠݢانو.

اا. باتو هيدوڤ. توليسن اين ترداڤت ڤد باتو هيدوڤ يڠ دتموٴي د ڤڠکلن کمڤاس،ن نݢري سمبيلن.ننياا. باتو نيسن. اين باڽق ترداڤت د برباݢاي-باݢاي تمڤت بکس برديريڽ کراجاٴنن کراجاٴن إسلام ڤد زمان سيلم.ننيۏ. مات واڠ، تراوتام واڠ امس دان ڤراق. ڤد مات واڠ اين دأوکير نام راج ملايون يڠ ممرينته دڠن مڠݢوناکن توليسن جاوي سڤرتي نام سلطان مظفر شاە،ن منصور شاە دان لاٴين-لاين.

ۏ. سورت کيريمن انتارا راج. اين باڽق دبوات بوکن سهاج انتارا راج ملايو تتاڤي جوݢ دڠن راج٢ د تمڤت لاٴين سڤرتي راج ملايو دڠن راج البرتغال اتاو راج ايڠݢريس اتاو راج٢ لاين.ننۏي. کتاب دان بوکو. جنيس اين يڠ ڤاليڠ باڽق ترداڤت سام اد دالم بنتوق مانوسکريڤ ﴿برتوليسن تاڠن اتاو چڤ باتو.ننۏيا. سورت٢ ڤرجنجين انتارا راج دان نݢارا د عالم ملايو.

ااايک س. چاتتن٢ ڤميليکن دان ڤرداݢڠن تراوتام د ڤلابوهن دان کاڤل٢ ڤرداݢڠن.ننيايک س. سورت خبر دان مجله سڤرتي سورت خبر علامت لنکاڤوري، مجله بستان عاريفين، سورت خبر جاوي ڤرانکن دان مجله الامام.ننايک س. ڤياݢم دان تيک‌س ڤماشهورن. چونتوهڽ سڤرتي توليسن ڤد تيک‌س چيري يڠ دباچاکن کتيک ملانتيق سسأورڠ ايت منجادي ڤمبسر.

حاصيل چاتتن ترسبوت جلس منونجوقکن بهاوا توليسن جاوي ڤد وقتو ايت دݢوناکن دڠن ملواس دالم اوروسن٢ ڤنتيڠ سهيڠݢ دأڠݢڤ ساتو توليسن يڠ هيبت د کڤولاوان تانه ملايو دان نوسنتارا. ڤڠݢوناٴن يڠ ملواس ايت تله مناريق ڤرهاتين ڤنوليس٢ تمڤتن دان لوار نݢري سڤرتي و.ݢ شيللابر ﴿1925 اونتوق منوليس بوکو ايۏولوتياون اوف ملي سڤيلليڠ، ر.ج. ويلکينسون دان وينستيدت دڠن تربيتن قاموس جاوي ملايو-ايڠݢريس ﴿1901،1903، 1913، 1939 يڠ ماسيه مڠݢوناکن ۏرسي ايجأن جاوي توا.

سهيڠݢ کيني ڤڽلارسن توليسن جاوي دبوات دري ماس ک سماس اوليه توکوە ترسوهور جاوي ياٴيت احمد بن متهلوب اتاو لبيه دکنلي سباݢاي ڤق متهلوب. سومبڠن بلياو دالم اوسها ممرتابتکن توليسن جاوي ساڠت بسر ممندڠکن کراجاٴن مليسيا کيني سماکين ݢيات منچاري ساتو الترناتيف اونتوق مموليهکن توليسن جاوي سجق درڤد ڤريڠکت سکوله رنده.